Η Ιαπωνία εκτόξευσε στις 6 Σεπτεμβρίου δύο φιλόδοξες αποστολές: μια πρωτοποριακή σεληνάκατο και ένα ισχυρό διαστημικό τηλεσκόπιο ακτίνων Χ.
Ένας ιαπωνικός πύραυλος H-2A που μεταφέρει τη σεληνάκατο SLIM και το διαστημικό τηλεσκόπιο XRISM απογειώθηκε από το διαστημικό κέντρο Tanegashima στις 6 Σεπτεμβρίου, στις 7:42 μ. μ. (2342 GMT, 8:42 π. μ. ώρα Ιαπωνίας). Αυτό συνέβη περίπου 10 ημέρες αργότερα από ό,τι είχε αρχικά προγραμματιστεί, εξαιτίας των καθυστερήσεων λόγω των καιρικών συνθηκών.
Και τα δύο διαστημόπλοια αναπτύχθηκαν σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, λιγότερο από μία ώρα μετά την απογείωση. Αν όλα πάνε σύμφωνα με το σχέδιο, σε λίγους μήνες από τώρα, το SLIM ("Smart Lander for Investigating Moon") θα επιχειρήσει να πραγματοποιήσει την πρώτη ομαλή προσεδάφιση της Ιαπωνίας στη Σελήνη - μια ιδιαίτερης ακρίβειας προσγείωση που θα ανοίξει το δρόμο για ακόμη πιο φιλόδοξα κατορθώματα στο μέλλον.
Το SLIM "στοχεύει στην επίτευξη ενός ελαφρού συστήματος ανιχνευτή σε μικρή κλίμακα και στη χρήση της τεχνολογίας προσγείωσης ακριβείας που είναι απαραίτητη για μελλοντικούς σεληνιακούς ανιχνευτές", έγραψαν αξιωματούχοι της Ιαπωνικής Υπηρεσίας Αεροδιαστημικής Εξερεύνησης (JAXA) σε μια περιγραφή της αποστολής.
Ο δρόμος προς το φεγγάρι
Το SLIM είναι ένα μικρό διαστημόπλοιο, με ύψος μόλις 2,4 μέτρα, μήκος 2,7 μέτρα και πλάτος 1,7 μέτρα. Κατά την απογείωση, ζύγιζε περίπου 700 κιλά, αλλά περίπου το 70% αυτού του βάρους ήταν προωθητικό.
Το SLIM θα ακολουθήσει μια μακρά, κυκλική και αποδοτική σε καύσιμα διαδρομή προς το φεγγάρι μας, φτάνοντας τελικά σε σεληνιακή τροχιά σε τρεις με τέσσερις μήνες από τώρα. Στη συνέχεια, θα παρακολουθήσει τη σεληνιακή επιφάνεια για περίπου ένα μήνα πριν επιχειρήσει να προσγειωθεί στον κρατήρα Shioli, πλάτους 300 μέτρων, που βρίσκεται στις 13 μοίρες νότιου γεωγραφικού πλάτους, στην κοντινή σε εμάς πλευρά του φεγγαριού.
Η σεληνάκατος στοχεύει να προσγειωθεί σε απόσταση 100 μέτρων από ένα σημείο-στόχο μέσα στον κρατήρα Shioli - μια πιο ακριβής προσγείωση από ό,τι έχουν επιχειρήσει προηγούμενες αποστολές. Αν η αποστολή πετύχει, η ανθρωπότητα θα έχει κάνει μια ποιοτική μετατόπιση προς την κατεύθυνση να μπορούμε να προσεδαφίζουμε όπου θέλουμε και όχι μόνο όπου είναι εύκολο να προσεδαφιστούμε, όπως συνέβαινε μέχρι τώρα.
Το SLIM μεταφέρει επίσης δύο μίνι ανιχνευτές, οι οποίοι θα εκτοξευθούν στη σεληνιακή επιφάνεια μετά την προσγείωση. Αυτά τα δύο μικρά σκάφη θα βοηθήσουν την ομάδα της αποστολής να παρακολουθεί την κατάσταση του μεγαλύτερου σκάφους προσεδάφισης, θα τραβήξουν φωτογραφίες από το σημείο προσεδάφισης και θα παρέχουν ένα "ανεξάρτητο σύστημα επικοινωνίας για άμεση επικοινωνία με τη Γη", σύμφωνα με το δελτίο τύπου της JAXA.
Το SLIM δεν είναι η πρώτη σεληνιακή προσεδάφιση που έχει επιχειρήσει η JAXA. Το μικροσκοπικό σκάφος OMOTENASHI του οργανισμού ήταν ένας από τους 10 κυβοδορυφόρους που εκτοξεύτηκαν με την αποστολή Artemis 1 της NASA στο φεγγάρι τον Νοέμβριο του 2022. Ενώ το Artemis 1 τα κατάφερε, το OMOTENASHI δεν τα κατάφερε - οι χειριστές του δεν μπόρεσαν επικοινωνήσουν με το μικρό σκάφος εγκαίρως για την προγραμματισμένη μανούβρα προσγείωσης.
Ακόμα ένα ιαπωνικό σκάφος προσεδάφισης έχει ξαναδοκιμάσει την προσγείωσή στη Σελήνη. Η εταιρεία ispace, με έδρα το Τόκιο, με το Hakuto-R έφτασε σε σεληνιακή τροχιά - ένα τεράστιο επίτευγμα για ένα ιδιωτικό διαστημόπλοιο - αλλά συνετρίβη κατά την προσπάθεια προσγείωσής του τον περασμένο Απρίλιο.
Η επιτυχία της SLIM θα ήταν επομένως ιστορική. Μόλις τέσσερα έθνη έχουν πραγματοποιήσει μέχρι σήμερα ομαλή προσεδάφιση στο φεγγάρι - η Σοβιετική Ένωση, οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Κίνα και η Ινδία. Η Ινδία έβαλε το όνομά της σε αυτόν τον αποκλειστικό κατάλογο μόλις τον περασμένο μήνα, όταν η αποστολή της Chandrayaan-3 προσγειώθηκε κοντά στο νότιο πόλο της Σελήνης.
Ένα διαστημικό τηλεσκόπιο ακτίνων Χ
Όσο συναρπαστικό και αν είναι το SLIM, είναι απλώς το δευτερεύον ωφέλιμο φορτίο στην εκτόξευση της Κυριακής. Το κύριο διαστημικό σκάφος είναι το XRISM, το οποίο κατευθύνεται προς μια θέση σε χαμηλή γήινη τροχιά.
Το XRISM (συντομογραφία του "X-Ray Imaging and Spectroscopy Mission") είναι μια συνεργασία στην οποία συμμετέχουν η JAXA, η NASA και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA). Όπως υποδηλώνει και το πλήρες όνομά του, το τηλεσκόπιο θα μελετήσει το σύμπαν με ακτίνες Χ υψηλής ενέργειας.
"Η αστρονομία ακτίνων-Χ μας επιτρέπει να μελετήσουμε τα πιο ενεργητικά φαινόμενα στο σύμπαν", δήλωσε ο Matteo Guainazzi, επιστήμονας του προγράμματος XRISM της ESA.
"Κατέχει το κλειδί για την απάντηση σημαντικών ερωτημάτων στη σύγχρονη αστροφυσική: πώς εξελίσσονται οι μεγαλύτερες δομές στο σύμπαν, πώς η ύλη από την οποία τελικά αποτελούμαστε κατανέμεται στο σύμπαν και πώς οι γαλαξίες διαμορφώνονται από τις τεράστιες μαύρες τρύπες στα κέντρα τους", πρόσθεσε.
Το παρατηρητήριο θα επικεντρωθεί ιδιαίτερα στο υπέρθερμο αέριο που περιβάλλει τα σμήνη γαλαξιών.
"Η JAXA σχεδίασε το XRISM για να ανιχνεύσει το φως ακτίνων-Χ από αυτό το αέριο, ώστε να βοηθήσει τους αστρονόμους να μετρήσουν τη συνολική μάζα αυτών των συστημάτων", έγραψαν οι αξιωματούχοι της ESA στην ίδια ανακοίνωση. "Αυτό θα αποκαλύψει πληροφορίες για το σχηματισμό και την εξέλιξη του σύμπαντος".
Το XRISM δεν θα είναι το μόνο τηλεσκόπιο ακτίνων-Χ που θα μελετά τον ουρανό από την τροχιά της Γης. Επίσης, εκεί πάνω βρίσκονται αυτή τη στιγμή, για παράδειγμα, το Παρατηρητήριο ακτίνων Χ Chandra της NASA και το XMM-Newton της ESA, τα οποία εκτοξεύτηκαν το 1999, καθώς και το NuSTAR της NASA, το οποίο εκτοξεύτηκε το 2012