Η αιολική και η ηλιακή ενέργεια παρήγαγαν πέρυσι, για πρώτη φορά, μεγαλύτερο μέρος της ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ από ό,τι το φυσικό αέριο. Σύμφωνα με το think tank Ember και τη σχετική έκθεση που δημοσίευσε, το 22% της ηλεκτρικής ενέργειας προήλθε από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Μέσα από την αναταραχή του 2022, από τη διακοπή των σχέσεων με τη Ρωσία έως την ξηρασία λόγω του κλίματος και την άνοδο των τιμών του φυσικού αερίου, η μετάβαση στην καθαρή ενέργεια της Ευρώπης συνεχίστηκε.
Το 2022, η ενέργεια από φυσικό αέριο αντιπροσώπευε το 20% της ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ, ενώ ο άνθρακας καταλάμβανε το 16% του μεριδίου. Αυτό αντιπροσωπεύει μόλις 1,5% αύξηση σε σχέση με πέρυσι, καθώς η ηλιακή ενέργεια βοήθησε να αποτραπεί η επανεμφάνιση του καταστροφικού για το κλίμα καυσίμου.
Η υδροηλεκτρική και η πυρηνική ενέργεια μειώθηκαν το 2022
Καθώς έφτασε η άνοιξη, η Ευρώπη προσπάθησε να κόψει τους δεσμούς της με τον μεγαλύτερο προμηθευτή ορυκτού αερίου, τη Ρωσία. Ακολούθησε το καλοκαίρι μια ξηρασία που εμφανίζεται 1 φορά στα 500 χρόνια που μείωσε σημαντικά τις υδροδεξαμενές της ηπείρου μας. Ως αποτέλεσμα, η υδροηλεκτρική ενέργεια έπεσε στο χαμηλότερο μερίδιο ηλεκτρικής ενέργειας που είχε από το 2000.
Το μερίδιο της πυρηνικής ενέργειας μειώθηκε επίσης σημαντικά. Αυτό οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό στις διακοπές λειτουργίας των γαλλικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής που χρειάζονταν συντήρηση, αλλά και το κλίμα έπαιξε επίσης ρόλο, καθώς ορισμένοι πυρηνικοί αντιδραστήρες έπρεπε να μειώσουν την παραγωγή για να αποφευχθεί η υπερθέρμανση των ποταμών που χρησιμοποιούνται για την ψύξη τους!
Ταυτόχρονα, όμως, η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας αυξήθηκε κατακόρυφα, καθώς οι άνθρωποι ανέβασαν τον κλιματισμό τους κατά τη διάρκεια του καλοκαιρινού καύσωνα στην Ευρώπη. Συνδυαστικά, η πυρηνική και υδροηλεκτρική παραγωγή μειώθηκε κατά 185 TWh ανά ώρα, που αντιστοιχεί στο 7% της συνολικής παραγωγής της ΕΕ το 2022.
Υπήρχαν φόβοι ότι ο άνθρακας θα χρησιμοποιηθεί για να καλύψει το κενό. Ωστόσο, παρά την εισαγωγή 22 εκατομμυρίων τόνων επιπλέον άνθρακα καθ' όλη τη διάρκεια του έτους, η ΕΕ χρησιμοποίησε τελικά μόνο το ένα τρίτο αυτού του άνθρακα. Αντίθετα, η αύξηση ρεκόρ στην ηλιακή και την αιολική ενέργεια ήταν η μεγάλη επιτυχία.
Ποια χώρα της ΕΕ είναι η ηγέτιδα στην ηλιακή ενέργεια;
Η ηλιακή παραγωγή αυξήθηκε ταχύτερα το 2022, με αύξηση κατά 24%, με αποτέλεσμα να εξοικονομηθούν 10 δισεκατομμύρια ευρώ σε κόστος φυσικού αερίου, υπολογίζει η Ember. Αυτό είναι σχεδόν διπλάσιο από το προηγούμενο ρεκόρ, ενώ 20 χώρες της ΕΕ σημείωσαν νέα εθνικά ρεκόρ. Η Ολλανδία βρίσκεται στην κορυφή του πίνακα, έχοντας παράγει το 14% της ηλεκτρικής ενέργειας από τον ήλιο. Ξεπέρασε τη φυσικά ηλιόλουστη Ισπανία, η οποία ακολουθεί πλέον την Ελλάδα, την Ουγγαρία και την Κύπρο. Αυτή είναι η πρώτη πεντάδα των χωρών της ΕΕ με βάση το μερίδιο της ηλιακής ενέργειας στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
Ορισμένοι αριθμοί μπορούν να αποδοθούν σε καλά σχεδιασμένες πολιτικές, όπως για παράδειγμα το σύστημα net-metering των Κάτω Χωρών, το οποίο ενθαρρύνει την οικιακή ηλιακή ενέργεια. Είναι όμως και η ώθηση από τους ανθρώπους που θέλουν να κάνουν το χρέος τους από την άποψη του κλίματος και της ενεργειακής ασφάλειας.
Γιατί μειώθηκε η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας τον χειμώνα;
Στην Ευρώπη σημειώθηκε σημαντική μείωση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας το χειμώνα, κατά 10% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Οφείλεται αυτό και στην αλληλεγγύη των πολιτών σε περίοδο κρίσης. Οι πιο ήπιες θερμοκρασίες έπαιξαν επίσης το ρόλο τους, αλλά πιο επιτακτική είναι η κρίση του κόστους ζωής, η οποία συνεχίζει να περιορίζει τη χρήση ενέργειας από τους πολίτες.
Το πρόβλημα, από τη σκοπιά των υπευθύνων χάραξης πολιτικής, είναι να διασφαλίσουμε ότι οι άνθρωποι δε συγχέουν την ενεργειακή απόδοση με τη μείωση της ζήτησης. Η πρώτη αφορά την καλύτερη αξιοποίηση της ενέργειάς σας, η οποία ενισχύεται από γνήσιες, μακροχρόνιες ενεργειακές βελτιώσεις.
Ποιες είναι οι προοπτικές για την ενέργεια και την ηλεκτρική ενέργεια για το 2023;
Είναι νωρίς ακόμα, αλλά το 2023 είναι σε καλό δρόμο για να είναι ακόμη πιο «καθαρό» από πέρυσι. Τις πρώτες 24 ημέρες του έτους, η ΕΕ είχε ήδη μειώσει κατά 37% την παραγωγή φυσικού αερίου. Η Ember εκτιμά ότι η παραγωγή ορυκτών καυσίμων θα μπορούσε να μειωθεί κατά 20% φέτος, διπλάσια από το προηγούμενο ρεκόρ από το 2020.
Είναι σαφές ότι διανύουμε τις τελευταίες ημέρες του άνθρακα. Αλλά και το φυσικό αέριο θα συνεχίσει να οδεύει ακόμη πιο γρήγορα προς την έξοδο το 2023, εκτιμά η Ember. Αυτό που μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα είναι ότι το 2022 ήταν μια χρονιά δράσης κατά την οποία η ενεργειακή ανασφάλεια δεν εκτροχίασε τη μετάβαση της Ευρώπης στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας.
Πηγή εικόνων: Annual electricity data, Ember