Σε λίγο περισσότερο από πέντε χρόνια -κάπου στις αρχές του 2029- ο κόσμος πιθανότατα δε θα είναι σε θέση να παραμείνει κάτω από το διεθνώς συμφωνημένο όριο αύξησης θερμοκρασίας για την υπερθέρμανση του πλανήτη, εάν συνεχίσει να καίει ορυκτά καύσιμα με τον τρέχοντα ρυθμό του, λέει μια νέα μελέτη. Η μελέτη φέρνει τρία χρόνια πιο κοντά την ημερομηνία κατά την οποία ο κόσμος θα φτάσει τελικά σε ένα κρίσιμο κλιματικό όριο, το οποίο είναι η αύξηση κατά 1,5 βαθμό Κελσίου της θερμοκρασίας σε σχέση με την προ-βιομηχανική εποχή, δηλαδή από το 1800.
Εάν επιβεβαιωθεί αυτό το νέο χειρότερο σενάριο της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη μας, οι κίνδυνοι καταστροφών αυξάνονται, καθώς ο κόσμος θα χάσει πιθανότατα τους περισσότερους κοραλλιογενείς υφάλους του, ένα βασικό στρώμα πάγου θα αρχίσει να λιώνει ανεπιστρεπτί, ενώ η λειψυδρία, οι καύσωνες και οι θάνατοι από ακραία καιρικά φαινόμενα θα αυξάνονται δραματικά, σύμφωνα με προηγούμενη επιστημονική έκθεση των Ηνωμένων Εθνών.
Η «επίτευξη» αυτού του ορίου θα συμβεί νωρίτερα από ό,τι είχε αρχικά υπολογιστεί, επειδή ο κόσμος έχει σημειώσει πρόοδο στον καθαρισμό ενός διαφορετικού τύπου ατμοσφαιρικής ρύπανσης - μικροσκοπικών σωματιδίων καπνού που ονομάζονται αερολύματα. "Τα αερολύματα ψύχουν ελαφρώς τον πλανήτη και καλύπτουν τις επιπτώσεις της καύσης άνθρακα, πετρελαίου και φυσικού αερίου", δήλωσε ο επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης. Με άλλα λόγια, ενώ ο καθαρισμός της ρύπανσης από τα αερολύματα είναι αποτελεσματικός, αυτή η επιτυχία σημαίνει ελαφρώς ταχύτερη άνοδο της θερμοκρασίας!
Η μελέτη που δημοσιεύτηκε το περασμένο Νοέμβριο στο περιοδικό Nature Climate Change υπολογίζει αυτό που αναφέρεται ως ο εναπομείναντας "προϋπολογισμός άνθρακα", δηλαδή πόσα ορυκτά καύσιμα μπορεί να κάψει ο κόσμος και να εξακολουθεί να έχει 50% πιθανότητα να περιορίσει την αύξηση της θερμοκρασίας στον 1,5 βαθμό Κελσίου από την προβιομηχανική εποχή. Αυτό είναι το όριο που έχει τεθεί από τη συμφωνία του Παρισιού του 2015.
Τα τελευταία 10 χρόνια ήταν ήδη κατά μέσο όρο 1,14 βαθμούς Κελσίου θερμότερα από τον 19ο αιώνα. Πέρυσι η θερμοκρασία ήταν κατά 1,26 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη και φέτος είναι πιθανό να ξεπεράσει αυτό το όριο, σύμφωνα με τους επιστήμονες. Η νέα μελέτη όρισε τον προϋπολογισμό για τον άνθρακα σε 250 δισεκατομμύρια μετρικούς τόνους. Ο κόσμος καίει λίγο περισσότερους από 40 δισεκατομμύρια μετρικούς τόνους ετησίως (και συνεχίζει να αυξάνεται), αφήνοντας έξι χρόνια περιθώριο. Αλλά αυτά τα έξι χρόνια ξεκίνησαν τον Ιανουάριο του 2023, σύμφωνα με τη μελέτη, οπότε τώρα απέχουμε μόνο πέντε χρόνια και δύο μήνες για να φτάσουμε εκεί.
Αυτό δεν σημαίνει ότι ο αγώνας κατά της κλιματικής αλλαγής θα χαθεί μετά από έξι χρόνια. Αυτό που λέει η μελέτη είναι πως είμαστε ήδη σε μια ισχυρή καθοδική πορεία, και -αν επιβεβαιωθεί- τότε θα είναι πολύ αργά για να αγωνιστούμε για το όριο του 1,5 βαθμού.
Μια έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή του 2021 «έδωσε» έναν προϋπολογισμό 500 δισεκατομμυρίων μετρικών τόνων που έδειξε μια ημερομηνία στα μέσα του 2032 για το κλείδωμα του 1,5 βαθμού. Ωστόσο, μια επικαιροποίηση από πολλούς συντάκτες της IPCC τον Ιούνιο του τρέχοντος έτους κατέληξε σε έναν προϋπολογισμό άνθρακα ίδιο με αυτόν της νέας επιστημονικής μελέτης.
Η μεγαλύτερη αλλαγή από την έκθεση του 2021 στις φετινές μελέτες είναι ότι οι νέες έρευνες δείχνουν μεγαλύτερες μειώσεις στις εκπομπές αερολυμάτων -που προέρχονται από πυρκαγιές, θαλάσσιο αλάτι, ηφαίστεια και καύση ορυκτών καυσίμων- που οδηγούν σε αιθάλη η οποία ψύχει λίγο τον πλανήτη, καλύπτοντας το μεγαλύτερο φαινόμενο των αερίων του θερμοκηπίου. "Καθώς ο κόσμος καθαρίζει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, μειώνει ταυτόχρονα και τα ψυκτικά αερολύματα και η μελέτη το λαμβάνει αυτό περισσότερο υπόψη, όπως και τις αλλαγές στις προσομοιώσεις στον υπολογιστή", εξηγεί ο επικεφαλής της μελέτης Robin Lamboll, κλιματολόγος του Imperial College του Λονδίνου.
Παρόλο που ο προϋπολογισμός για τον άνθρακα φαίνεται να εξαντλείται νωρίς το 2029, αυτό δε σημαίνει ότι ο κόσμος θα φτάσει αμέσως σε θερμοκρασία 1,5 βαθμού υψηλότερη από την προβιομηχανική εποχή. Η πραγματική αλλαγή της θερμοκρασίας θα μπορούσε να συμβεί λίγο νωρίτερα ή και μια ή δύο δεκαετίες αργότερα, αλλά θα συμβεί μόλις εξαντληθεί ο προϋπολογισμός. Οι άνθρωποι δε θα πρέπει να παρερμηνεύουν την εξάντληση του προϋπολογισμού για 1,5 βαθμό ως τον μόνο χρόνο που απομένει για να σταματήσει η υπερθέρμανση του πλανήτη, τονίζουν οι επιστήμονες που συνέταξαν την μελέτη. Σύμφωνα αυτούς, ο προϋπολογισμός άνθρακα με πιθανότητα 50% να διατηρηθεί η αύξηση της θερμοκρασίας κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου είναι 1220 δισεκατομμύρια μετρικοί τόνοι, δηλαδή περίπου 30 χρόνια.
"Δεν θέλουμε αυτό να ερμηνευτεί ως έξι χρόνια για να σωθεί ο πλανήτης", λέει ο Christopher Smith, συν-συγγραφέας της μελέτης, κλιματολόγος του Πανεπιστημίου του Leeds. "Αν καταφέρουμε να περιορίσουμε την αύξηση της θερμοκρασίας στους 1,6 ή 1,65 ή 1,7 βαθμούς, αυτό είναι πολύ καλύτερο από τους 2 βαθμούς. Πρέπει ακόμα να αγωνιστούμε για κάθε δέκατο του βαθμού".
Ο περιορισμός της αύξησης της θερμοκρασίας της Γης στους 1,5 βαθμούς είναι ακόμα τεχνικά εφικτός, αλλά πολιτικά είναι δύσκολος, όπως δείχνουν οι διαπραγματεύσεις των παγκόσμιων ηγετών. Όμως οι άνθρωποι "δεν πρέπει να ανησυχούν - πρέπει να ενεργούν", σύμφωνα με τον κλιματολόγο Piers Forster του Πανεπιστημίου του Leeds, ο οποίος δε συμμετείχε στην ομάδα του Lamboll. "Η όσο το δυνατόν ταχύτερη δράση "μπορεί να μειώσει κατά το ήμισυ το ρυθμό αύξησης της θερμοκρασίας αυτή τη δεκαετία".