H NASA ανακοίνωσε τη Δευτέρα 26 Οκτωβρίου μια πραγματικά σπουδαία ανακάλυψη: Την ύπαρξη νερού, και μάλιστα στην ορατή πλευρά της Σελήνης, εκείνη που λούζεται από το φως του Ήλιου. Όμως πόσο νερό ανακαλύφθηκε και σε τι μορφή;

Οι επιστήμονες γνώριζαν από παλιά ότι μπορεί να υπάρχει νερό στο φεγγάρι αλλά δεν ήταν σίγουροι γι’ αυτό, ούτε φυσικά για την ποσότητά του. Επιπλέον, θεωρούσαν πιο πιθανό να υπάρχει νερό στους πόλους της Σελήνης ή στη σκοτεινή πλευρά της, παρά στη φωτεινή πλευρά, δηλαδή εκείνη που βλέπει ο Ήλιος και λούζει με τις ακτίνες του.

Προηγούμενη έρευνα είχε ανιχνεύσει πιθανή παρουσία νερού στη σεληνιακή επιφάνεια, ιδίως στο νότιο πόλο της Σελήνης (όπου ο Ήλιος δεν φτάνει ποτέ, μια και η Σελήνη δεν έχει καθόλου κλίση). Όμως εκείνη η έρευνα δεν μπορούσε να διακρίνει με σιγουριά αν επρόκειτο για πραγματικό νερό (Η2Ο) ή για υδροξύλιο (ΟΗ) δεσμευμένο σε σεληνιακά ορυκτά.

Με τη νέα ανακοίνωση της NASA όμως διαλύθηκε κάθε ίχνος αμφιβολίας. Οι ερευνητές, με επικεφαλής τη δρα Casey Honniball  του Ινστιτούτου Γεωφυσικής και Πλανητολογίας του Πανεπιστημίου της Χαβάης, ανέλυσαν στοιχεία από το Στρατοσφαιρικό Παρατηρητήριο Υπέρυθρης Αστρονομίας (SOFIA), το μεγαλύτερο αερομεταφερόμενο τηλεσκόπιο του κόσμου το οποίο βρίσκεται πάνω σε ένα τροποποιημένο αεροπλάνο Boeing 747 και παρατηρεί τη Σελήνη στο μήκος κύματος των έξι μικρομέτρων. Η ανάλυσή τους έδειξε πέραν κάθε αμφιβολίας ότι το μόριο του νερού υπάρχει στη Σελήνη, γιατί πολύ απλά ανίχνευσαν την χημική «υπογραφή» του: Η20.

Πιο συγκεκριμένα, το τηλεσκόπιο SOFIA εντόπισε μόρια πόσιμου νερού (H2O) στο κρατήρα Clavius, έναν από τους μεγαλύτερους κρατήρες της Σελήνης, που είναι ορατός από τη Γη, και βρίσκεται στο νότιο ημισφαίριου του φυσικού δορυφόρου μας. Σύμφωνα με τα δεδομένα από τον κρατήρα αυτόν, εκεί υπάρχει νερό σε συγκέντρωση 100 έως 412 μέρη / εκατομμύριο μέσα σε ένα κυβικό μέτρο σεληνιακού χώματος.

image

Οι σχετικές ανακοινώσεις έγιναν σε δύο επιστημονικές δημοσιεύσεις στο περιοδικό αστρονομίας «Nature Astronomy» (με την υπογραφή του διαστημικού κέντρου Goddard της NASA) καθώς και σε συνέντευξη τύπου που παρέθεσε η αμερικάνικη διαστημική υπηρεσία.

Πόσο είναι το νερό στη Σελήνη και ποια μορφή έχει

Στη Σελήνη δεν υπάρχουν ποτάμια ή λιμνούλες με νερό, ούτε μπορείς να πάρεις ένα ποτήρι και να το γεμίσεις νερό με μια απλή κίνηση όπως στη Γη. Στην πραγματικότητα, η ποσότητα του νερού που ανακαλύφθηκε με σιγουριά είναι όσο ένα μπουκάλι νερού χωρητικότητας 350ml εγκλωβισμένο σε ένα κυβικό μέτρο σεληνιακού εδάφους. Δηλαδή το νερό που εντοπίστηκε στη Σελήνη είναι λιγότερο από ότι το νερό σε όλη την έρημο Σαχάρα.

Όσο για τη μορφή του, σύμφωνα με όσα ανακοινώθηκαν, το νερό της Σελήνης είναι κατά πάσα πιθανότητα εγκλωβισμένο σε μικρές δομές-σβώλους σαν γυάλινες χάντρες μέσα στο έδαφος. Και κάθε τέτοιος σβώλος νερού έχει μέγεθος όσο η μύτη ενός μολυβιού.

Όμως, όπως είπαν οι επιστήμονες στη συνέντευξη τύπου, στη Σελήνη μπορεί να υπάρχουν πολλές τέτοιες μικρές και μεγάλες «παγίδες νερού», δηλαδή περιοχές όπου το νερό μπορεί να έχει παγιδευτεί και οι οποίες καλύπτουν μια συνολική έκταση έως 40.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Από αυτήν την επιστημονική υπόθεση (γιατί υπόθεση είναι) προέκυψαν και οι υπερβολικοί τίτλοι στα MME ότι όχι μόνο υπάρχει νερό στο φεγγάρι μας αλλά είναι «άφθονο» και «προσβάσιμο». Η Δρ. Honnibal εξηγεί τι ακριβώς εντοπίστηκε:

"Για πρώτη φορά εντοπίσαμε την αναμφίβολη ύπαρξη νερού στην ηλιόλουστη Σελήνη. Η ανίχνευσή μας δείχνει ότι το νερό μπορεί να είναι πιο διαδεδομένο στην επιφάνεια της Σελήνης από ό,τι πιστεύαμε προηγουμένως και όχι περιορισμένο στους πόλους."

Δηλαδή το σημαντικό στην ανακοίνωση δεν είναι η ποσότητα του νερού (που είναι μικρή) αλλά η βεβαιότητα ότι υπάρχει όντως νερό και ότι αυτό βρέθηκε σε έναν κρατήρα για πρώτη φορά στην ηλιόλουστη πλευρά της Σελήνης και όχι σε σκοτεινά σημεία ή στους πόλους της. Άρα υπάρχει πιθανότητα να υπάρχει νερό και σε πολλά άλλα μέρη της Σελήνης.

Από πού προήλθε το νερό;

Το νερό στη Σελήνη δεν προήλθε από βροχή, μιας και η Σελήνη δεν έχει ατμόσφαιρα, άρα δεν βρέχει εκεί. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι το νερό στο φεγγάρι μας δημιουργήθηκε από την πρόσκρουση μετεωριτών στην επιφάνειά του. Είτε μεταφέρθηκε από τους μετεωρίτες, είτε οι συγκρούσεις μετέτρεψαν το υπάρχον υδρογόνο και οξυγόνο του εδάφους σε νερό, το οποίο είτε παγιδεύτηκε, είτε καταψύχθηκε στις περιοχές που δεν έχουν δει ποτέ τον Ήλιο.

image 
Εικόνα: NASA

Μια άλλη υπόθεση είναι ότι το νερό σχηματίζεται μέσω κάποιας αλληλεπίδρασης με τα σωματίδια που εκτοξεύονται από τον Ήλιο.

image 
Εικόνα: NASA

Τι σημαίνει για τις μελλοντικές αποστολές στο φεγγάρι

Πάντως, η τεράστια ανακάλυψη της Δρ. Honnibal και της ομάδας της στη NASA θα έχει θετικές επιπτώσεις στις μελλοντικές αποστολές στο φεγγάρι, καθώς οι αστροναύτες θα μπορούσαν πιθανώς να «αντλήσουν» το νερό από το έδαφος της Σελήνης για να το χρησιμοποιήσουν, αν όντως επιβεβαιωθεί ότι υπάρχον πολλοί τέτοιοι ταμιευτήρες σε όλη την επιφάνεια.

Και αυτό δεν θα αργήσει πολύ, μια και η NASA έχει θέσει εδώ και χρόνια ως στόχο την επιστροφή της στη Σελήνη το 2024 στο πλαίσιο του προγράμματος «Άρτεμις». Το Άρτεμις είναι ουσιαστικά ο διάδοχος του ιστορικού προγράμματος «Απόλλων» των δεκαετιών 1960 και 1970.