Κατά το πέρασμα των χρόνων, διάφορες προσωπικότητες επιδρούν καταλυτικά σε τομείς της ζωής και της επιστήμης, αφήνοντας πίσω μεγάλη κληρονομιά. Σε κάποιες περιπτώσεις όμως, πρόκειται για αφανείς ήρωες. Μια τέτοια παρουσία ήταν η Κάθριν Τζόνσον, αφροαμερικανίδα μαθηματικός η οποία επηρέασε σημαντικά τη διαστημική έρευνα και συνέβαλε στην κατάργηση των διακρίσεων ως προς το φύλο ή το χρώμα.
Η ζωή της
Η Τζόνσον γεννήθηκε στις 26 Αυγούστου του 1918 στη White Sulphur Springs της Δυτικής Βιρτζίνια. Από πολύ μικρή ηλικία ξεχώρισε για το μαθηματικό μυαλό και την σκέψη της. Όπως είπε αργότερα η ίδια, από μικρή συνήθιζε να μετράει τα πάντα, κυριολεκτικά ό,τι υπήρχε γύρω της. Ζούσε σε μια πολύ δύσκολη εποχή όμως, όπου τα παιδιά των «έγχρωμων» δεν συνέχιζαν πέρα από το δημοτικό. Εκείνη κατάφερε να τελειώσει το κολλέγιο στα 18 της έχοντας πτυχίο Μαθηματικών και Γαλλικών.
Φυσικά, η αγάπη της για τα Μαθηματικά δεν σταμάτησε εκεί. Ήθελε πολύ να συνεχίσει της σπουδές της, παρά τις διακρίσεις που επικρατούσαν. Το 1939 κατάφερε να εγγραφεί στο Πανεπιστήμιο της Δυτικής Βιρτζίνια, χάρη στη μνημειώδη απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου το 1938 (ένα χρόνο πριν) το οποίο υποχρέωνε τις πολιτείες να επιτρέπουν στους «έγχρωμους» να φοιτούν στα πανεπιστήμια - μέχρι τότε οι μαύροι δεν είχαν αυτό το δικαίωμα. Εκεί, η Τζόνσον ξεχώρισε ως μία από τους τρεις πρώτους αφροαμερικανούς μαθητές του πανεπιστημίου της και ως η πρώτη γυναίκα που πήρε μέρος στο ολοκληρωμένο πρόγραμμα σπουδών. Όμως ένα χρόνο μετά, έμεινε έγκυος και τα παράτησε για να αφοσιωθεί στην οικογένειά της.
Το έργο της στη NASA
Αρχικά, εργάστηκε ως δασκάλα σε ένα δημόσιο σχολείο για μαύρους. Ωστόσο, το βλέμμα της ήταν πάντα στραμμένο στην μαθηματική έρευνα. Έτσι, το 1953 η Τζόνσον προσλήφθηκε στην NACA, την Εθνική Επιτροπή Αεροναυτικής που ήταν ο πρόδρομος της NASA, για να εργασθεί σε ένα απαιτητικό πρότζεκτ που απαιτούσε ακριβείς υπολογισμούς σχετικά με την αποστολή ανθρώπων στην Σελήνη.
Στη NACA, η Τζόνσον έγινε μέλος του "Computer Pool", μιας ομάδας μαύρων γυναικών μαθηματικών οι οποίες εργαζόντουσαν ως «ανθρώπινοι υπολογιστές». Οι υπολογισμοί αυτών των γυναικών τροφοδοτούσαν τις πρώτες επιτυχημένες αποστολές των αμερικανών στο διάστημα. Το γεγονός αυτό, την καθιστά μια από τις πιο επιδραστικές προσωπικότητες της εποχής και όχι μόνο. Μην ξεχνάμε ότι πρόκειται για μια εποχή που οι κανονικοί υπολογιστές βρίσκονται ακόμα στο ξεκίνημά τους, καταλαμβάνοντας τεράστια δωμάτια, και ουδείς τους εμπιστευόταν ακόμα.
Το 1958, η Τζόνσον μεταφέρθηκε στο Τμήμα Έρευνας Πτήσεων και παρέμεινε εκεί για αρκετά χρόνια συμβάλλοντας στα εντυπωσιακά επιτεύγματα της NACA/NASA. Το 1961, ανέλαβε την ανάλυση της τροχιάς για την αποστολή του πρώτου αμερικανού στο διάστημα, του Άλαν Σέπαρντ. Την ίδια χρονιά υπολόγισε το παράθυρο εκτόξευσης για την αποστολή Mercury. Επίσης συνυπέγραψε μια ερευνητική εργασία για την ασφάλεια των προσγειώσεων το 1960, και ήταν μάλιστα η πρώτη φορά που μια γυναίκα στο Τμήμα Έρευνας Πτήσεων έλαβε αναγνώριση για μια τέτοια εργασία.
Η σπουδαία αυτή γυναίκα, πέρα από όλα τα άλλα, διακρίθηκε για την ακρίβεια της και γι' αυτό δούλεψε πολύ με τους ψηφιακούς υπολογιστές επαληθεύοντας τους υπολογισμούς και βοηθώντας τους να αποκτήσουν αξιοπιστία! Είναι χαρακτηριστικό ότι το 1962, όταν η NASA χρησιμοποίησε φηφιακούς υπολογιστές για πρώτη φορά για να υπολογίσει την τροχιά του Τζον Γκλεν γύρω από τη Γη, οι υπεύθυνοι της αποστολής φώναξαν την Τζόνσον για να επιβεβαιώσει τα αποτελέσματα. Μάλιστα, ο Γκλεν είχε ζήτησε συγκεκριμένα να την φέρουν και αρνούνταν να πετάξει μέχρι η Τζόνσον να ξανακάνεις όλες τις πράξεις για να επαληθεύσει τους υπολογισμούς. “Αν πει εκείνη ότι οι υπολογισμοί είναι σωστοί τότε είμαι έτοιμος”, είχε πει ο διάσημος αστροναύτης.
Το 1969 η Τζόνσον βοήθησε στον υπολογισμό της τροχιάς για την αποστολή Apollo 11 στο φεγγάρι. Το 1970 έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην αποστολή Apollo 13, που ακυρώθηκε μετά την εκτόξευση, βοηθώντας με τους υπολογισμούς της τους αστροναύτες να επιστρέψουν με ασφάλεια στη Γη.
Αργότερα, η Τζόνσον εργάστηκε σε διάφορα προγράμματα όπως το Space Shuttle αλλά και σχέδια για αποστολές στον Άρη. Συνταξιοδοτήθηκε από τη NASA το 1986, έχοντας συγγράψει 26 ερευνητικές εργασίες.
Τα βραβεία και η αναγνώριση
Η πρωτοπόρος μαύρη μαθηματικός, τιμήθηκε το 2015 με το Προεδρικό Μετάλλιο της Ελευθερίας από τον τότε πρόεδρο των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα. Κέρδισε την ύψιστη αυτή τιμή, για όλα αυτά που προσέφερε μέσα από την επιστήμη, τη μηχανολογία, την τεχνολογία και τα μαθηματικά. Επίσης 75 χρόνια μετά την “παραίτησή” της από τις σπουδές το Πανεπιστήμιο της Δυτικής Βιρτζίνια, το ίδρυμα την τίμησε δίνοντάς της διδακτορικό.
Η ζωή της Κάθριν Τζόνσον και των υπολοίπων μαύρων γυναικών του Computer Pool της NASA καταγράφηκε στο βιβλίο "Hidden figures" που έγινε ταινία το 2016 και μάλιστα βραβεύτηκε (στην Ελλάδα κυκλοφόρησε με τίτλο "Αφανείς ηρωίδες"). Η ίδια διατήρησε πάντα την μετριοπάθειά της.
«Ο πατέρας μου, μου δίδαξε πως είμαι το ίδιο καλή με όλους τους άλλους αλλά όχι καλύτερη. Δεν έχω σύνδρομο ανωτερότητας, είμαι το ίδιο καλή με τους υπόλοιπους, αλλά δεν είμαι καλύτερη» είχε δηλώσει η ίδια.
Η θρυλική μαθηματικός Κάθριν Τζόνσον, απεβίωσε στο ‘’ Νιούπορτ Νιους” της Βιρτζίνια στις 24 Φεβρουαρίου 2020, σε ηλικία 101 ετών. Μετά το θάνατό της ο Διοικητής της NASA, Τζιμ Μπριντενστίν, την περιέγραψε ως "Αμερικανή ηρωίδα" τονίζοντας ότι η πρωτοποριακή της κληρονομιά δεν θα ξεχαστεί ποτέ.
Δείτε εδώ ένα πολύ ωραίο βίντεο που έφτιαξε η NASA για την πρωτοπόρο μαθηματικό: