Επιστήμονες ανακάλυψαν ακμάζουσες κοινότητες παράκτιων πλασμάτων, συμπεριλαμβανομένων μικροσκοπικών καβουριών και ανεμώνων, που ζουν χιλιάδες μίλια μακριά από την αρχική τους κατοικία, πάνω στα πλαστικά σκουπίδια του «Μεγάλου Σκουπιδότοπου» του Ειρηνικού (Great Pacific Garbage Patch), μια περιστρεφόμενη μάζα από πλαστικά έκτασης 620.000 τετραγωνικών μιλίων που επιπλέει μεταξύ Καλιφόρνιας και Χαβάης.
Σε μια νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Nature Ecology & Evolution», μια ομάδα ερευνητών αναφέρει ότι δεκάδες είδη παράκτιων ασπόνδυλων οργανισμών έχουν καταφέρει να επιβιώσουν και να αναπαραχθούν πάνω στα πλαστικά σκουπίδια που επιπλέουν στον ωκεανό εδώ και χρόνια, πεταμένα από ανθρώπινες δραστηριότητες. Οσον κι αν φαίνεται απίστευτο, το εύρημα αυτό υποδηλώνει ότι η ρύπανση των ωκεανών με τα πλαστικά επιτρέπει τη δημιουργία νέων πλωτών οικοσυστημάτων από είδη που κανονικά δεν μπορούν να επιβιώσουν στον ανοιχτό ωκεανό.
Σε αντίθεση με τα οργανικά υλικά που αποσυντίθενται και βυθίζονται μέσα σε μήνες ή, το πολύ, σε μερικά χρόνια, τα πλαστικά απορρίμματα μπορούν να επιπλέουν στους ωκεανούς για πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, δίνοντας σε διάφορα πλάσματα την ευκαιρία να επιβιώσουν και να αναπαραχθούν στον ανοιχτό ωκεανό για χρόνια. «Μας εξέπληξε το γεγονός ότι τα παράκτια είδη βρίσκονταν στο 70% των απορριμμάτων που βρήκαμε», λέει στο CNN η Λίνζεϊ Χάραμ, επιστημονική συνεργάτης στο Εθνικό Ινστιτούτο Τροφίμων και Γεωργίας και επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης. Η Χάραμ και οι συνάδελφοί της εξέτασαν 105 πλαστικά αντικείμενα που αλιεύθηκαν από τον σκουπιδότοπο του Ειρηνικού μεταξύ Νοεμβρίου 2018 και Ιανουαρίου 2019. Εντόπισαν 484 θαλάσσιους ασπόνδυλους οργανισμούς πάνω στα σκουπίδια, που αντιστοιχούν σε 46 διαφορετικά είδη, εκ των οποίων το 80% βρέθηκε συνήθως σε παράκτιους βιότοπους.
«Αρκετά μεγάλο ποσοστό της ποικιλομορφίας που βρήκαμε ήταν παράκτια είδη και όχι τα ενδημικά είδη του ανοιχτού ωκεανού που πιστεύαμε ότι θα βρούμε», δήλωσε η ερευνήτρια. Η Χάραμ δήλωσε ότι οι συνέπειες της εισαγωγής νέων ειδών στις απομακρυσμένες περιοχές του ωκεανού δεν είναι ακόμη πλήρως κατανοητές. Το πώς ακριβώς τα πλάσματα φτάνουν στον ανοιχτό ωκεανό και πώς επιβιώνουν εκεί παραμένει ασαφές.
Ωκεανοί από πλαστικό
Ο «Μεγάλος Σκουπιδότοπος», ο οποίος είναι διπλάσιος σε μέγεθος από το Τέξας, θεωρείται η μεγαλύτερη επιπλέουσα συσσώρευση πλαστικών σκουπιδιών στον κόσμο. Η τεράστια σκουπιδόμαζα οριοθετείται από έναν τεράστιο στρόβιλο – το μεγαλύτερο από τα πέντε τεράστια, περιστρεφόμενα κυκλικά ρεύματα στους ωκεανούς του κόσμου που τραβούν τα σκουπίδια προς το κέντρο και τα παγιδεύουν εκεί, δημιουργώντας μια δίνη σκουπιδιών. Ωστόσο, είναι λάθος να θεωρούμε το Great Pacific Garbage Patch ως ένα νησί σκουπιδιών.
Η Ocean Cleanup, μια μη κερδοσκοπική οργάνωση που αναπτύσσει τεχνολογίες για την απαλλαγή των ωκεανών από το πλαστικό, εκτιμά ότι υπάρχουν περίπου 1,8 τρισεκατομμύρια κομμάτια πλαστικού στη σκουπιδόμαζα που ζυγίζουν περίπου 80.000 τόνους. Η πλειονότητα του πλαστικού που βρέθηκε εκεί προέρχεται από την αλιευτική βιομηχανία, ενώ μεταξύ 10% και 20% του συνολικού όγκου μπορεί να αποδοθεί στο τσουνάμι της Ιαπωνίας το 2011.
Σύμφωνα με το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών (UNEP), ο κόσμος παράγει περίπου 460 εκατομμύρια τόνους πλαστικού ετησίως, αριθμός που - χωρίς επείγουσα δράση - θα τριπλασιαστεί μέχρι το 2060. Σε παγκόσμιο επίπεδο, μόνο το 9% περίπου των πλαστικών αποβλήτων ανακυκλώνεται, σύμφωνα με το UNEP. Το 22% του συνόλου των πλαστικών απορριμμάτων διαχειρίζεται λανθασμένα και καταλήγει ως σκουπίδια, ενώ μεγάλες ποσότητες καταλήγουν τελικά στους ωκεανούς. Οι επιστήμονες έχουν προειδοποιήσει ότι υπήρξε μια "ταχεία και άνευ προηγουμένου" αύξηση της ρύπανσης των ωκεανών από πλαστικό από το 2005.
«Το πρόβλημα γίνεται όλο και μεγαλύτερο λεπτό με λεπτό», τονίζει ο Matthias Egger, επικεφαλής περιβαλλοντικών και κοινωνικών υποθέσεων της The Ocean Cleanup.
«Βλέπουμε χελώνες που έχουν παγιδευτεί σε δίχτυα. Μερικές φορές πρόκειται ακόμη και για κουφάρια χελωνών. Βλέπουμε να καταπίνουν θραύσματα πλαστικού. Έπειτα, υπάρχουν και οι ρύποι, οι χημικές ουσίες».
Η Ocean Cleanup έχει κατασκευάσει ένα σύστημα συλλογής σκουπιδιών, ένα φράγμα σε σχήμα U που μοιάζει με δίχτυ και κρέμεται κάτω από την επιφάνεια του νερού. Κινείται με το θαλάσσιο ρεύμα και συλλέγει τα πλαστικά που κινούνται ταχύτερα καθώς επιπλέουν. "Θέλουμε να εξετάσουμε ποιες είναι οι επιπτώσεις στη θαλάσσια ζωή. Και μόλις μάθουμε με βεβαιότητα ότι είναι ασφαλές και ότι ωφελεί το περιβάλλον, τότε θέλουμε να το επεκτείνουμε", σημειώνει ο Έγκερ.
Αλλά ο καθαρισμός που προκρίνει η Ocean Cleanup, είναι μόνο ένα μέρος της λύσης. Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε πρόσφατα ανέφερε ότι χωρίς την ανάληψη επείγουσας πολιτικής δράσης, ο ρυθμός με τον οποίο τα πλαστικά καταλήγουν στους ωκεανούς θα μπορούσε να αυξηθεί κατά περίπου 2,6 φορές έως το 2040. Η Συνέλευση του ΟΗΕ για το περιβάλλον ενέκρινε πέρυσι ένα ιστορικό ψήφισμα για τον τερματισμό της ρύπανσης από πλαστικά και τη δημιουργία μιας «Διακυβερνητικής Επιτροπής Διαπραγματεύσεων», επιφορτισμένη με την κατάρτιση μιας νομικά δεσμευτικής συμφωνίας έως τα τέλη του 2024. Η εν λόγω συμφωνία θα αφορά τον πλήρη κύκλο ζωής του πλαστικού, από την παραγωγή και τον σχεδιασμό του έως την ανακύκλωσή του.
Δείτε βίντεο για τον Μεγάλο Σκουπιδότοπο του Ειρηνικού: